કેરળમાં સ્થિત પ્રસિદ્ધ સબરીમાલા મંદિર એક ખૂબ જ આદરણીય અને લોકપ્રિય મંદિર છે જ્યાં દર વર્ષે 4 થી 5 કરોડ ભક્તો આવે છે. આ મંદિર ભગવાન અયપ્પનને સમર્પિત છે. આ મંદિરના પવિત્ર ગર્ભગૃહની મુલાકાત લેતા પહેલા ભક્તોએ 18 પગથિયાં ચડવાના હોય છે. આ સીડીઓનું ઉપરનું પડ પંચલોહમ એટલે કે સોનું, ચાંદી, તાંબુ, લોખંડ અને ટીન ધાતુઓના મિશ્રણથી બનેલું છે.
આ સીડીઓ પર ચઢવું એ સબરીમાલા મંદિરમાં દેવતાના દર્શનની પ્રક્રિયાનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે.આ સીડીઓ ચડતી વખતે, પથિનેટ્ટમ પડી એટલે કે તે 18 પગથિયાંને લગતું ગીત પણ ગાવામાં આવે છે. આ સીડીઓ દ્વારા, મનુષ્યને સાંસારિક અને શારીરિક આસક્તિમાંથી મુક્તિ મેળવવાનો માર્ગ મળે છે.
ભક્તોએ પ્રથમ પગથિયાં પર પોતાનો જમણો પગ મૂકીને આ 18 પગથિયાં ચઢવાનું શરૂ કરવું જોઈએ. તો ચાલો જાણીએ કે આ સીડીના 18 પગથિયાં કયા પ્રતીકો દર્શાવે છે.આ મંદિરથી પાંચ કિલોમીટર દૂર પંપા સુધી કોઈ વાહન લઈ જવાનો કોઈ રસ્તો નથી, એટલે જ પાંચ કિલોમીટર પહેલાં નીચે ઉતરીને અહીં પહોંચવા માટે પગપાળા મુસાફરી કરવી પડે છે.
આ મંદિર સુધી પહોંચવા માટે 18 પવિત્ર પગથિયાં પાર કરવા પડે છે, જેના અલગ-અલગ અર્થ છે. પ્રથમ પાંચ પગલાં માણસની પાંચ ઇન્દ્રિયો સાથે સંકળાયેલા છે, પછીના આઠ પગલાં માનવીય લાગણીઓ સાથે સંકળાયેલા છે, પછીના ત્રણ પગલાં માનવીય ગુણો અને છેલ્લા બે પગલાં જ્ઞાન અને અજ્ઞાનનું પ્રતીક છે. જો આ મંદિર સુધી પહોંચવાનો માર્ગ આધ્યાત્મિક જ્ઞાનથી ભરેલો છે, તો શા માટે મહિલાઓને સદીઓથી તેનો ઇનકાર કરવામાં આવ્યો? ચાલો જાણીએ તેની પાછળની માન્યતાઓ.
ઈતિહાસ શું છે? અયપ્પનને કમ્બ રામાયણ, મહાભારતના આઠમા સ્કંધ અને સ્કંદ પુરાણના અસુરકાંડમાં ઉલ્લેખિત શિશુ શાસ્ત્રનો અવતાર માનવામાં આવે છે. તેમનું મંદિર અયપ્પનનું પ્રસિદ્ધ મંદિર પૂનકવન તરીકે ઓળખાતી 18 પહાડીઓની વચ્ચે આવેલું છે. આ મંદિર વિશે ઘણી માન્યતાઓ છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે પરશુરામે અયપ્પનની પૂજા માટે સબરીમાલામાં મૂર્તિની સ્થાપના કરી હતી. નોંધનીય બાબત એ છે કે કેટલાક લોકો તેને શબરી સાથે પણ જોડે છે. સવાલ એ થાય છે કે જે મંદિરનું નામ શબરીના નામ સાથે જોડાયેલું છે તે મંદિરમાં મહિલાઓના પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ શા માટે હતો?
અયપ્પન ઉપરાંત, મંદિરમાં મલિકપુત્ર અમ્મા, ગણેશ અને નાગરાજ જેવા ઉપ-દેવતાઓની મૂર્તિઓ પણ છે. મહિલાઓના પ્રવેશને નકારવા બદલ મંદિરની ઘણી ટીકા કરવામાં આવી છે, પરંતુ કેટલાક કિસ્સાઓમાં તેની પ્રશંસા પણ થઈ છે. આ મંદિરમાં ન તો નાત-જાતનું બંધન છે, ન તો અમીર-ગરીબનું. અહીં પ્રવેશતા તમામ ધર્મો, તમામ વર્ગના લોકો સમાન છે.
અહીં આવતા લોકોએ બે મહિના સુધી માંસ-માછલી અને તામસિક વૃત્તિવાળા ખોરાકનો ત્યાગ કરવો પડે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો કોઈ ભક્ત તુલસી અથવા રુદ્રાક્ષની માળા પહેરીને વ્રત કરે છે તો તેની મનોકામના પૂર્ણ થાય છે.મહિલાઓ ભગવાન અયપ્પાની પૂજા કેમ ન કરી શકતી?
પુરાણો અને દંતકથાઓ અનુસાર, દેવ અયપ્પાનો જન્મ ભગવાન શિવ અને ભગવાન વિષ્ણુના મિલનથી થયો હતો. વાસ્તવમાં, ભગવાન વિષ્ણુએ ભશ્માસુર નામના ખતરનાક રાક્ષસને મારવા માટે મોહિનીનો વેશ ધારણ કર્યો હતો. ભસ્માસુર સમુદ્ર મંથનમાંથી નીકળેલું અમૃત દેવતાઓ પાસેથી છીનવી લેવા માંગતો હતો.
તેથી એવી દંતકથા છે કે ભગવાન શિવ પણ વિષ્ણુના આ મોહિની સ્વરૂપથી મોહિત થયા હતા અને બંનેના સંયોજનથી દેવ અયપ્પાનો જન્મ થયો હતો. જ્યારે ભગવાન અયપ્પાએ રાક્ષસને મારવા માટે યુદ્ધ કર્યું ત્યારે ભગવાન અયપ્પાએ રાક્ષસ પર વિજય મેળવ્યો. પરંતુ હાર પછી ખબર પડે છે કે રાક્ષસી વ્યક્તિ વાસ્તવમાં એક સુંદર યુવતી હતી જે કોઈ શાપને કારણે રાક્ષસી બની ગઈ હતી.
આ હાર પછી, રક્ષાસીએ આ શ્રાપમાંથી મુક્તિ મેળવી અને તે ભગવાન અયપ્પાના પ્રેમમાં પડી ગઈ. પરંતુ તેના પ્રેમ પ્રસ્તાવને ફગાવી દેતા દેવ અયપ્પાએ કહ્યું કે તેને જંગલમાં જઈને ભક્તોની પ્રાર્થના સાંભળવાનો આદેશ મળ્યો છે. જ્યારે છોકરી તેના આગ્રહ પર અડગ રહી, ત્યારે દેવા અયપ્પાએ આખરે તેને વચન આપ્યું કે જે દિવસે કન્ની-સ્વામી (નવા ભક્ત) સબરીમાલામાં તેની સમક્ષ પ્રાર્થના કરવાનું બંધ કરશે, તે તેની સાથે લગ્ન કરશે.
યુવતી આ માટે સંમત થઈ ગઈ અને નજીકના મંદિરમાં રાહ જોઈ જ્યાં આજે તેની પૂજા પણ થાય છે. તે મંદિરમાં દેવી મલિકપુરાથમ્મા તરીકે બિરાજમાન છે. આ કારણે, દેવ અયપ્પા, દેવી મલિકપુરાથમ્માના સન્માનમાં કોઈપણ માસિક સ્રાવની સ્ત્રીને તેમના સ્થાને આવકારતા નથી. આ માન્યતાના સંદર્ભમાં, મોટાભાગની મહિલાઓ પોતે દેવ અયપ્પાના મંદિરમાં નહોતી ગઈ જેથી દેવી મલિકપુરાથમ્માના પ્રેમ અને બલિદાનનું અપમાન ન થાય.
મંદિરમાંતહેવારો અહીં બે મુખ્ય તહેવારો છે. શ્રી અયપ્પનનો જન્મદિવસ મકર સંક્રાંતિ અને ઉત્તરા ફાલ્ગુની નક્ષત્ર, પંચમી તિથિ અને વૃશ્ચિક લગ્નના સંયોગ સમયે ઉજવવામાં આવે છે. તહેવાર દરમિયાન અયપ્પનને ઘીનો અભિષેક કરવામાં આવે છે. મંત્રો મોટેથી ઉચ્ચારવામાં આવે છે. જ્યારે સંકુલના એક ખૂણામાં સુશોભિત હાથીઓ જોવા મળે છે, ત્યારે પૂજા પછી ચોખા, ગોળ અને ઘીનો પ્રસાદ ‘અરવણ’ વહેંચવામાં આવે છે.
Disclaimers- matters given in this article is totally based on media reports, astrology beliefs and Ayurveda principles.. therefore in certain cases it may not be apply for all.. viewers have to see this with their own intellectuals and knowledge..
ચેતવણી- ઉપરના આર્ટિકલના તમામ પ્રસારણ અને માલિકી હક “પેજ એડમીન”ને છે.. તેથી આર્ટિકલ કે તેનો કોઈ ભાગ મંજૂરી વગર કોપી કરવો એ ફેસબુક કન્ટેન્ટ ગાઈડલાઈનના કોપીરાઈટ એક્ટ મુજબ ગુનો બને છે.. જો ક્યાંય કોઈ એવું કરતા ધ્યાનમાં આવશે તો કાયદેસરની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે.
